بذرهای هیبریدی
بذر هیبریدی بذری است که از تلاقی دو والد، که از لحاظ ژنتیکی از هم متمایز هستند ایجاد میشود و در نهایت به بذری تبدیل میشود که دارای ویژگی‌های منحصر به فرد هر دو والد خواهد بود. از ویژگی های این بذر نسب به بذور ارقام معمول و یا محلی، می توان به پایداری و مقاومت بیشتر در برابر آفت‌ها و بیماری ها، و نیز عملکرد بهتر، میوه‌ها و محصولات بهتر و مرغوب تر اشاره نمود. این نوع بذور اصلاح نژاد شده، به هیچ وجه دستکاری ژنتیکی نشده اند و مخاطرات محصولات تراریخته را ندارند. با توجه به ویژگی های برتر این بذور، تقاضای بازار برای خرید و کشت آنها زیاد می باشد. بذور هیبرید صیفی و سبزی از جمله مهمترین و عمده ترین بذور وارداتی کشور هستند.
ایران یکی عمدهترین تولید کننده سبزی و صیفی در جهان است به طوریکه رتبه دوم تولید خیار و هندوانه و رتبه ششم تولید گوجه فرنگی را در دنیا داراست. کشور ما علیرغم جایگاه مناسب جهانی در تولید محصولات سبزی و صیفی، در تولید بذور هیبرید سبزی و صیفی فاقد جایگاه مورد انتظار بوده و حدود 98 درصد بذور هیبرید سبزی و صیفی مورد نیاز کشور از طریق واردات تامین میگردد. این وابستگی موجب گردیده شرکتهای وارد کننده بذر، با تخصیص یارانه دولتی، سالانه میلیون دلار صرف واردات بذر هیبرید نمایند. این مشکل زمانی دوچندان میشود که بخشی از بذور هیبرید به صورت چمدانی و بدون نظارت سازمانهای ذیصلاح به داخل کشور وارد میشود. لذا توجه به صنعت تولید بذر هیبرید سبزی و صیفی در کشور جهت حفظ استقلال و امنیت غذایی بسیار حائز اهمیت میباشد. همچنین این نکته نیز حائز اهمیت است که بذور هیبریدی خارجی هم برای شرایط اقلیمی ایران اصلاح نشدهاند و هم از تنوع کافی برای کشور برخوردار نیستند. کشور ما با دارا بودن تنوع ژنتیکی و ذخایر غنی زیستی، پتانسیل بالایی در تامین نیاز مصرفی داخلی و خارجی و تامین اهداف برنامههای اصلاحی دارد. علاوه بر این توسعه فناوری تولید بذر هیبرید سبزی و صیفی در کشور یکی از ضرورتهای توسعه کشتهای گلخانهای این محصولات، با توجه به محدودیت منابع آب در کشور میباشد.
از مهمترین اهداف اجرایی طرح مذکور میتوان به بحث امنیت غذایی و خودکفایی در تولید بذر هیبرید صیفی و سبزی، کاهش واردات و ارتقای جایگاه بین المللی، ارزیابی ژرمپلاسم های بومی و خارجی، ایجاد امکانات و زیرساختها و تولید لاین و ارقام برتر صیفی و سبزی اشاره کرد.
از جمله دستاوردهایی شایان توجهی که تا کنون از پیشبرد طرح حاصل شده است میتوان به احداث و بهرهبرداری از گلخانه نیم هکتاری هیبریدی، تولید بالغ بر 500 لاین و هیبریدهای منحصر به فرد صیفی و سبزی، راهاندازی فناوریهای مرتبط از جمله تکنیک اصلاح معکوس و تکنیکهای مورفومتری، مولکولی و فیتوشیمیایی ارزیابی و بنکینگ ذخایر ژرمپلاسمی اشاره نمود.
