مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران

 

با توجه به منابع ذخیره ژنتیکی و زیستی ، مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران در سال 1386 ، با فرمان مقام معظم رهبری (مدال العالی) در جهاددانشگاهی پایه گذاری شده و هدف اصلی مرکز تأکید مرکز ملی مرجع به منظور حفظ و به کارگیری ذخایر ژنتیکی کشور و حمایت از فعالیت های صورت گرفته و ایجاد هماهنگی لازم است. در این راستا ، این مرکز علاوه بر پشتیبانی از مراکز ذخیره اطلاعات زیستی کشور و ایجاد شبکه ملی ذخایر زیستی ، در جستجوی است تا مرکز پیشتاز به منظور گردآوری ، تکمیل ، سامان دهی ، تنظیم و حفظ ذخایر ژنتیکی و زیستی برای توسعه دانش ، فناوری و افزایش کیفیت زندگی و سلامت و حفظ امنیت غذایی ، منابع طبیعی و تنوع زیستی کشور تبدیل می شود.
 

چشم انداز
دستیابی به مرکزی پیشتاز به منظور "گردآوری، تعیین هویت، کنترل کیفی، طبقه بندی، ثبت، نگهداری، تکثیر و توزیع انواع میکروارگانیسم‌ها و سلولهای قابل کشت و تجدید پذیر اعم از باکتری، قارچ، ویروس‌، دانه ها و سلولهای گیاهی و حیوانی و DNA ژنومی و فرآورده های نوکلئوتیدی ساخته شده" برای توسعه دانش، فناوری و افزایش کیفیت زندگی و سلامت و حفظ تنوع زیستی در کشور و عرضه به جامعه جهانی  

مأموریت
الف) تدوین و ارائه استانداردهای جمع آوری، شناسایی، ذخیره، تولید، توزیع و مبادله مواد و ذخایر زیستی
ب) ایجاد ساز و کار ثبت مواد و ذخایر زیستی تهیه شده با رعایت حقوق مالکیت معنوی ثبت کنندگان
ج) تهیه و ارائه خدمات تهاتری مواد و ذخایر زیستی از منابع داخلی و خارجی
د) ایجاد شبکه مجازی از مجموعه ها و بانک های زیستی
و) ارائه خدمات فنی و آموزشی به بانک ها و مجموعه های زیستی و سایر مراکز متقاضی
ن) بررسی و مطالعه وضعیت موجود زیست بانک ها و مجموعه های زیستی کشور
ه) ایجاد و یا کمک به تشکیل مجموعه های زیستی که تا کنون به آنها اهتمام نشده است.

بانک ها:
1.    بانک سلول های انسانی و جانوری
بانک سلولهای انسانی و جانوری یکی از چهار بانک مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران است که در راستای اهداف اصلی این مرکز برای فراهم کردن زیر ساختی مطمئن و قابل استفاده برای پیشبرد علوم زیستی و فناوری های مرتبط با آنها کوشش می کند. بی شک ایجاد و بقاء چنین مرکزی به عزم ملی و همکاری کلیه محققان، مدیران و علاقمندان وابسته است. لذا در نخستین گام، تلاش کرده ایم تا با جمع آوری نظرات و ایده های کلیه عزیزان علاقمند و همچنین اطلاعات مربوط به ذخایر زیستی مرتبط در کشور به ارزیابی کامل وضعیت موجود بپردازیم.  در این راستا این بانک با دامنه وسیعی از تقاضای جامعه علمی و صنعتی کشور روبرو است و برای پاسخگویی به نیازهای همه بخشهای زیست فن آوری از جمله دام، محیط زیست، بهداشت و درمان، صنعت و تولید، آموزش و ... تلاش می کند تا مواد خام تحقیقاتی را برای متقاضیان فراهم آورد. از این رو تولید و گردآوری، تعیین هویت، کنترل کیفی، ثبت و نگهداری، تکثیر و توزیع انواع سلول های انسانی و جانوری و اطلاعات مربوط به آنها و ارائه خدمات تخصصی به پژوهشگران، مراکز تحقیقاتی و درمانی و صنایع وابسته از رسالت های اصلی بانک در نظر گرفته شده است. این بانک آمادگی دارد تا انواع خدمات و فعالیتهای جدید را در پاسخ  به پیشنهادها و درخواستهای  جامعه علمی و صنعتی کشور راه اندازی نماید.
2.    بانک گیاهی
بخش بیولوژی گیاهی یکی دیگر از بخش های چهارگانه مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران می باشد. هدف این بخش تعیین کمربند جغرافیایی فلات ایران به منظور ساماندهی، جمع آوری، حفظ و بهره برداری از ذخایر توارث گیاهی، حمایت از مراکز نگهداری تنوع زیستی و توسعه دانش، فناوری و ایجاد شبکه اطلاعات علمی جهت ارایه خدمات و اطلاعات به محققان و مراکز تحقیقاتی مرتبط می باشد. 
3.    بانک میکروارگانیسم ها
بانک میکروارگانیسم ها از دیگر بانک های چهارگانه مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران به شمار می آید که با هدف جمع آوری، جداسازی، شناسایی و تأیید هویت، کنترل کیفی، تکثیر و توزیع نمونه های میکروبی راه اندازی شده است. این بانک در حال حاضر متشکل از پنج کلکسیون کشت و نگهداری میکروارگانیسم ها (کلکسیون های کشت و نگهداری پروکاریوت ها شامل باکتری ها و آرکی ها، ریز جلبک ها، قارچ ها، اکتینومایست ها و پروبیوتیک ها) و دو آزمایشگاه مرکزی شامل آزمایشگاه کموتاکسونومی و آزمایشگاه کنترل کیفیت و تأمین سویه می باشد. تأمین سویه های شناسنامه دار و ارائه خدمات تخصصی در زمینه شناسایی انواع مختلفی از میکروارگانیسم ها از اهداف مهم بانک میکروارگانیسم ها به شمار می آید. 
4.    بانک مولکولی
بخش بیولوژی مولکولی چهارمین بانک مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران می باشد. هدف این بخش به کارگیری فناوری پیشرفته برای شناسایی، ارزیابی و ذخیره سازی مواد ژنتیکی در راستای اولویت های مرکز و کمک برای دستیابی به توسعه پایدار ملی می باشد.